Locatie
N347 tussen Enter en Goor (Provincie Overijssel).
Omschrijving
In 2009 is er langs de provinciale weg N347 tussen Enter en Goor wegbeplanting aangelegd, met als expliciet doel oogst van biomassa mogelijk te maken. Een deel van de beplanting is daartoe aangelegd als hakhoutbos. In dit voorbeeldproject wordt bekeken wat de vastlegging is geweest van deze beplanting en hoe die geoptimaliseerd kan worden.
Onderstaande tabel geeft de beplantingstypen langs het traject van de N347 weer die onderdeel uitmaken van de casus.
Initiatiefnemer
Borgman Beheer en Stichting Probos, in opdracht van BTG.
Jaar van realisatie
2018
Klimaatwinst
Onderstaande tabel toont de CO2 vastleggingen per beplantingstype (op basis van veldmetingen).
Totaal ligt er 367 ton CO2 opgeslagen in de beplanting in deze casus, op een oppervlakte van 4,4 ha. Dit is 83,4 ton CO2 per hectare. Daarmee legt de wegbeplanting in deze casus minder vast dan verwacht. Dit heeft vermoedelijk de volgende oorzaken:
- Er zijn na aanplant veel bomen gestorven die niet meer zijn herplant (ingeboet). Op meer dan 60% van de gemeten steekproefvlakken was de bedekking minder dan 2500 bomen per hectare.
- De abeel, robinia en een deel van de gemengde beplanting worden als hakhout beheerd en zijn na de aanplant minimaal éénmaal afgezet. Hiermee is de staande voorraad van de beplanting (tijdelijk) gereduceerd.
- De abeel, robinia en gemengde beplanting staan (grotendeels) op een relatief arme en droge groeiplaats (opgebracht zand).
- In het eikenvak zijn waarschijnlijk weinig of geen dunningen uitgevoerd waardoor de groei van de bomen is afgenomen.
Om de bijdrage van de beplanting aan klimaatmitigatie en –adaptatie te versterken, kunnen er verschillende maatregelen worden genomen, zoals:
In de vakken met abeel, robinia en de gemengde beplanting waar veel uitval is, is het advies om de open plekken in te planten. Hierbij kan enerzijds worden gekozen voor snelgroeiende soorten die goed gedijen op arme en relatief droge standplaatsen, zoals ratelpopulier, berk en grauwe els. Hiermee wordt de CO2-vastlegging op korte termijn versterkt. Anderzijds kan er op plekken ook worden gekozen voor meer langzaam groeiende bomen, zoals zomereik en beuk om ook de vastlegging op de lange termijn te waarborgen. Beuk is overigens ook geschikt om aan te planten in de vakken waar slechts kleine open ruimtes zijn en het te donker is voor ratelpopulier, berk en grauwe els.
Om de weerbaarheid tegen de gevolgen van klimaatverandering te vergroten, wordt geadviseerd om in de vakken die alleen uit abeel of robinia bestaan mengboomsoorten aan te planten in de opengevallen plekken. In deze vakken kunnen bovendien slecht groeiende delen gekapt worden en opnieuw worden ingeplant met mengboomsoorten.
Om de menging in het beplantingsvak met eik te bevorderen kan een stevige dunning en eventueel een kleine groepenkap worden uitgevoerd, waarna in de gaten groepen van schaduwverdragende soorten worden aangeplant. Dit vak kent een wat rijkere bodem en is daarom geschikt voor aanplant van esdoorn, linde en haagbeuk. Deze soorten hebben bovendien (relatief) snel verterend strooisel waardoor de nutriëntenhuishouding van het eikenvak wordt verbeterd. Dit komt de weerbaarheid van de eiken ten goede.
Aangezien de vakken met abeel, robinia en gemengde beplanting op relatief arme grond staan, wordt aanbevolen om bij aanplant een startbemesting uit te voeren, bijvoorbeeld door een compostgift in het plantgat. Hiermee krijgen de bomen een goede start en wordt de groei bevorderd. Ook kan worden overwogen om bij de aanplant mycorrhizae toe te dienen aan de boomwortels. Deze schimmels verbeteren de bodembiologie en helpen de bomen om makkelijk nutriënten op te nemen. Dit komt de groei en vitaliteit van de beplanting ten goede.
Het hakhoutbeheer waarbij complete vakken in een keer worden afgezet kan – uit klimaatoogpunt – het beste worden gestopt. In plaats hiervan kan beter worden overgaan tot het regelmatig dunnen van vakken, waarbij goed groeiende en vitale bomen periodiek (elke 5 jaar) worden vrijgesteld door concurrerende bomen te verwijderen. Door regelmatige dunning wordt de bijgroei van de beplanting (en daarmee de CO2-vastlegging) op peil gehouden.
Ook al is houtproductie geen doel in deze wegbeplantingen, vanuit klimaatslim beheer is het toch van belang om te werken aan een verbetering van de houtkwaliteit van de bomen. Wanneer er uit de beplantingen in de toekomst ook hout vrijkomt dat kan worden benut voor meer hoogwaardige toepassingen, zoals bouw- en constructiehout, meubels, en kisthout kan de CO2 in het hout 25 tot 50 jaar langer worden opgeslagen. Daarnaast wordt het substitutie-effect hiermee verhoogd van een factor 0,67 naar een factor 1,5. Door in de beplantingen toekomstbomen met een (relatief) rechte stam met weinig zware zijtakken te selecteren en te markeren en deze bij elke dunning te bevoordelen, kan het aandeel kwaliteitshout worden vergroot.
Kosten en baten
De kosten van de aanleg zijn niet meer te achterhalen.
