Locatie
Veengebied Ilperveld in de provincie Noord-Holland.
Omschrijving
In het Klimaatakkoord zijn afspraken gemaakt over de bijdrage vanuit Landbouw en Landgebruik aan het terugdringen van de uitstoot van klimaatschadelijke gassen. Onderdeel daarin is de besparing van 1,5 Mton CO2-equivalent door slim landgebruik, onder meer in nos, natuur en hout. Daarin worden, naast andere klimaatmaatregelen, natuurherstel en natuurontwikkeling gekoppeld aan klimaatopgaven.
Natuurlijke Zaken en Landschap Noord-Holland werken al sinds 1997 aan klimaatbuffers in het veengebied van Noord-Holland. Er is gestart met ‘Omhoog met het Veen’, een onderzoeksprogramma in het Ilperveld met als het doel om een veenvormende veenmosvegetatie te ontwikkelen op voormalige landbouwgrond, om daarmee de ecosysteemfuncties van ‘levende’ venen te herstellen (koolstofvastlegging, biodiversiteit, waterberging). Het programma heeft het inzicht opgeleverd dat hernieuwde veengroei de eeuwenlange bodemdaling als gevolg van agrarisch gebruik kan stoppen.
Initiatiefnemer
Natuurlijke Zaken en Stichting Landschap Noord-Holland
Jaar van realisatie
Aanvang 1997
Klimaatwinst
De bodem in ‘Omhoog met het veen’ is in vier jaar tijd zelfs 8-12 cm aangegroeid door veenmosgroei, waarbij bovendien de uitstoot van 25 ton CO2-eq/ha/jaar naar de atmosfeer is veranderd naar vastlegging van 3 ton CO2-eq/ha/jaar uit de atmosfeer. In de moslaag vestigden zich ook bijzondere laagveensoorten, zoals ronde zonnedauw, moerasviooltje en blauwe knoop.
Ervaringen
In de zomer van 2018 en 2019 is de veenmosvegetatie in ‘Omhoog met het Veen’ grotendeels verdwenen door verdroging. Besproeien met oppervlaktewater was niet mogelijk door de slechte kwaliteit (alkaliteit) van het oppervlaktewater. Onderzocht wordt nu in ‘Omhoog met het veen 2.0’ of de overbrugging van droge zomers kan worden gerealiseerd met het tijdelijk aanzuren van oppervlaktewater en hoelang het duurt totdat er een robuuste veenmoslaag is ontstaan, die zich ook in droge zomers kan handhaven. Dit project wordt momenteel uitgevoerd direct naast het bezoekerscentrum van het Ilperveld. Over de effectiviteit van deze waterhuishoudkundige maatregelen is nog veel onzekerheid en vooralsnog is dit een ‘high-care’ situatie. Er is behoefte om dit ook buiten de laboratoriumsituatie te krijgen en op te schalen naar een groter gebied. Dit doen we door ‘al doende leren’: geleidelijk vergroten van de klimaatbuffer in het Ilperveld, van ‘high care’ naar ‘low care’ herstel veengroei.
Landschap Noord-Holland is in onderhandeling om met financiering van een particulier fonds agrarische gronden te verwerven (22 ha). Deze gronden grenzen deels direct aan het bezoekerscentrum Ilperveld (7,5 ha), dit deel ligt in een onderbemaling. Landschap Noord-Holland wil dit deel omvormen van bemest grasland naar een klimaatbuffer – ook weer met als doel koolstofvastlegging, biodiversiteit, waterberging – maar dan volgens de natuurlijke successie van veenvorming: van laagveenvorming (grondwatersysteem) naar hoogveen vorming (regenwatersysteem).
Doel van de twee verschillende proeven (‘Omhoog met het veen 2.0’ en ‘Van laagveen naar hoogveen’) is om kennis op te doen over de aanpak en over welke methode het meest geschikt is voor opschaling van grasland naar ‘levend veen’: ‘Omhoog met het veen 2.0’ of ‘Van laagveen naar hoogveen’.
Meer informatie
In het rapport ‘Van laagveen naar hoogveen’ wordt de proef in het Ilperveld toegelicht en uitgewerkt.
