Kippenuitloop in Dreumel

Locatie

Biologisch pluimveebedrijf Van Mourik, Dreumel.

Omschrijving

Het biologisch pluimveebedrijf van Willem van Mourik is één van de voorbeeldbedrijven in de bos- en klimaatpilot ‘Agroforestry in kippenuitlopen’, waarin op verschillende pluimveebedrijven een agroforestry-systeem in de kippenuitloop is ontwikkeld.

Op het bedrijf van Willem van Mourik is op 2 hectare zwarte noot aangeplant, in combinatie met wilgentenen van de knotwilgen die al in de uitloop aanwezig waren. De beplanting dient in eerste instantie voor het creëren van beschutting voor de kippen. Met de keuze voor zwarte noot kan met gericht beheer aan het eind van de omlooptijd ook een waardevol product uit de beplanting worden gehaald: notenhout.

In de uitloop zijn eind december 2018 300 notenbomen geplant in een plantpatroon met om en om zwarte noot en wilg. Door wilgen tussen de notenbomen de planten, kunnen de wilgen dienen als concurrentie voor de noten. Door de concurrentie wordt de takafstoting bij de noten bevorderd, wat de houtkwaliteit van het notenhout ten goede komt.

Initiatiefnemer

Het project ‘Agroforestry in kippenuitlopen’ is één van de bos- en klimaatpilots die, gefinancierd door het ministerie van LNV, in 2018 van start zijn gegaan. In het project werken Stichting Probos, Louis Bolk Instituut en Face the Future samen aan het demonstreren en promoten van verschillende typen beplanting voor kippenuitlopen en het onderzoeken hoeveel CO₂ met beplanting kan worden vast gelegd.

Jaar van realisatie

2018

Klimaatwinst

Een hectare walnotengaard met 100 bomen per hectare legt naar verwachting over een periode van 50 jaar gemiddeld 5,8 ton CO₂ per hectare per jaar vast.

Kosten en baten

De kosten voor de aanplant van de walnoten bedroegen in totaal ongeveer €5.500 (excl. BTW) inclusief plantmateriaal, arbeid aanplant, aanbrengen boombescherming en boompalen en het toedienen van extra voeding bij aanplant.

De kosten voor aanleg bedroegen dus €2.750/ha. Berekening van aanlegkosten op basis van kostennormen komen op een vergelijkbaar bedrag uit. Er is gerekend met €2.750/ha.

De opbrengsten voor zwarte noten zijn onzeker, omdat er nog geen duidelijke markt voor is. Als de noten afgezet kunnen worden, wordt uitgegaan van een 50% lagere opbrengst dan bij walnoten, maar mogelijk is er geen afzet (niet kostendekkend). Beide scenario’s zijn doorgerekend. Na twee, vijf en tien jaar worden de bomen gesnoeid. De houtproductie van zwarte noten is hoger dan die van walnoten. Op basis van Mohni et al. (2009) en Ares en Brauer (2004) wordt uitgegaan van een opbrengst van 1,13 m³/boom na 50 jaar. Er wordt een prijs van €250/m3 gerekend. Het takhout (98 ton/ha) wordt gechipt en verkocht voor €40/ton. De totale oogstkosten bedragen €5.100/ha.

Als de noten kunnen worden afgezet is, bij een reële rente van 3%, de netto contante waarde van de aanplant €21.054 euro/ha en is de annuïteit €818/ha. De interne rentevoet bedraagt 12%.

Als de noten niet kunnen worden afgezet, dan is bij een reële rente van 3% de netto contante waarde €5.500 euro/ha en de annuïteit €215/ha. De interne rentevoet is dan 5%.

Ervaringen

De kippen konden direct na de aanplant de uitloop in. Enkele weken na de aanplant is de ervaring dat de kippen de beplanting met rust laten.

In de zomer van 2024 is er een monitoringsronde uitgevoerd. Het monitoringsrapport is hier te lezen. De ontwikkeling van een agroforestry-systeem in de kippenuitloop heeft gemengde resultaten opgeleverd. Het doel om meer beschutting te creëren voor de kippen lijkt een succes, dankzij de wilgen. De knotwilgen groeien goed en bieden inmiddels voldoende beschutting voor de kippen om geen angst meer te voelen. Dit blijkt ook uit de ervaring van Willem dat de kippen de uitloop vaker zijn gaan gebruiken. Daarnaast reageren de kippen ook erg positief op de versnipperde wilgentenen.

Aan de andere kant, de prestaties van de zwarte noten vallen erg tegen. Er heeft veel uitval plaatsgevonden (ongeveer 40% van aanplant), waarbij wel gezegd moet worden dat 2019 en 2020 erg droge, hete jaren waren. Met name de zwarte walnoten die buiten de knotwilgrijen geplant zijn, en dus weinig tot geen beschutting hebben van de wind, groeien erg slecht. De noten die tussen de knotwilgen staan, zijn beter beschut tegen de wind en doen het duidelijk beter. Op jonge leeftijd zijn zwarte walnoten immers erg gevoelig voor windschade. Met de huidige groeivormen gaat het bovendien niet lukken om te voldoen aan de wens om op termijn kwaliteitshout uit de zwarte walnoten te kunnen halen.

Meer informatie

• Meer informatie over het project ‘Agroforestry in kippenuitlopen’: https://agroforestrykip.nl/
• Mohni, C., Pelleri, F., & Hemery, G.E. 2009. The modern silviculture of Juglans regia L.: A literature review. Bodenkultur 60(3): 21-34.
• Ares, A., & Brauer, D. 2004. Growth and nut production of black walnut in relation to site, tree type and stand conditions in south-central United States. Agroforestry Systems 63(1), 83-90.