Locatie
Bosreservaat Pijpebrandje ligt in de gemeente Ermelo in de provincie Gelderland.
Omschrijving
Pijpebrandje is ingesteld als bosreservaat in 1985 en bestaat uit een droog wintereiken-beukenbos. Het ligt op leemhoudende en leemarme stuwwallen op de hogere zandgronden van de Noord-Veluwe. Pijpebrandje is een restant van een groter geheel dat eeuwenlang tot het maalschap Speulderbos behoorde. De laatste jaren concurreren de beuken de laatste eiken weg, waardoor het bos donkerder wordt en de kruidlaag van adelaarsvaren en blauwe bosbes verdwenen is. Naast de beuken komen er in het bosreservaat opstanden van grove den, Douglasspar, Japanse en Europese lariks en Amerikaanse eik voor. Het reservaat heeft een oppervlakte van 36 ha.
Initiatiefnemer
De heropname in 2018/2019 is uitgevoerd door Wageningen University & Research. Het Bosreservatenprogramma wordt gecoördineerd door WENR.
Jaar van realisatie
Als onderdeel van de klimaatpilots zijn in 2018 alle steekproefcirkels met dominantie van beuk, Douglas en lariks opnieuw gemeten om de groei, sterfte en koolstofvastlegging in niet meer beheerde bossen te kunnen onderzoeken. In 2019 zullen ook nog bodemkoolstofmetingen gedaan worden.
Klimaatwinst
Wanneer bos niet meer wordt beheerd blijft het bos doorgroeien en koolstof opnemen uit de atmosfeer. Hierdoor neemt de totale voorraad opgeslagen koolstof in bomen en bodem toe. Naar verwachting ontstaat op de lange termijn een evenwicht tussen sterfte en aangroei en wordt netto geen CO2 meer uit de atmosfeer opgenomen. Uit de metingen blijkt dat de staande voorraad en daarmee de hoeveelheid biomassa per hectare van beuk, Douglas en Japanse lariks aanzienlijk is toegenomen in de afgelopen 30 jaar. De vastlegging in de beuken was 3,7 ton C (gelijk aan 13,6 ton CO2) per ha per jaar. De vastlegging in de Japanse lariks was 4,4 ton C (gelijk aan 16 ton CO2) per ha per jaar en in de Douglas 5,5 ton C (20,2 ton CO2) per ha per jaar.
Voor Douglas en lariksbossen hebben we in Europa geen referenties, dus het is onduidelijk tot hoever de voorraad nog zou kunnen stijgen, en hoe hoog het gemiddelde evenwichtsniveau zou zijn als alle fasen van verjonging tot verval aanwezig zijn. Er zijn wel enkele oude, onbeheerde beukenbossen in Europa, maar hier geldt dat ze vaak op rijkere gronden liggen en geen boombos zijn. Hierdoor zijn de situaties in deze bossen moeilijk te vergelijken met Pijpebrandje.
Ervaringen
Het grootste risico van het opslaan van koolstof in levende biomassa door middel van het handhaven van hoge voorraden is het optreden van natuurlijke verstoringen. Tot dusverre hebben zich geen grote verstoringen voorgedaan in het bosreservaat.
Meer informatie
- Website Bosreservaten algemeen: ‘De 60 Nederlandse Bosreservaten‘
- Website Bosreservaat Pijpebrandje: https://www.wur.nl/nl/show/Pijpebrandje.htm
- Koop, H.G.J.M., & Boddez, P. 1991. Bosreservaat 9: Pijpebrandje Speulderbos/bosstructuur kernvlakte. Leersum, Rijksinstituut voor Natuurbeheer. Inventarisaties van bosreservaten. Intern rapport 91/19. https://edepot.wur.nl/422673
- Knoppersen, G. 1997. Algemene informatie van het bosreservaat 9. Speulderbos “Pijpebrandje”. Wageningen, Informatie en KennisCentrum Natuurbeheer, Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij. Werkdocument IKC Natuurbeheer nr W-115. https://edepot.wur.nl/424525
- Clerkx, A.P.P.M. Clerkx, van Hees, A.F.M., Sanders, M.E., Slim, P.A., & Koop, H.G.J.M. 2000. Bosdynamiek in bosreservaat Pijpebrandje. Wageningen, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte. Alterra-rapport 112. https://edepot.wur.nl/231024
