Studentenproject – De waarde van ecosysteemdiensten van de Haarlemmerhout
Initiatiefnemers
Koen Offenberg, Jelle Vliem, Jorie Bieren (studenten Inholland), Berry van der Hoorn (docent-onderzoeker), Gemeente Haarlem (stakeholder), Platform Groen (stakeholder).
Locatie
Stadsbos Haarlemmerhout
Jaar van realisatie
2024
Omschrijving
De Haarlemmerhout is het oudste stadsbos van Nederland. Oorspronkelijk maakte het deel uit van een oerbos dat zich uitstrekte van Alkmaar tot Den Haag. In de loop der eeuwen is dit oerbos gekapt en de functie van het stadsbos verschoven van natuurbos naar productiebos naar recreatiebos naar een bos dat (tevens) een belangrijke bijdrage levert aan klimaatadaptatie en biodiversiteit. Het beheer van het bos is in de loop der eeuwen evenredig aangepast. Klimaatadaptatie is een vrij recente veelgenoemde functie terwijl nog geen duidelijk beeld is van wat de Haarlemmerhout op dit gebied daadwerkelijk bijdraagt, of welk beheer daarbij past.
Figuur 1. De ligging van de 28 onderzoeksplots in stadsbos de Haarlemmerhout.
iTree-eco is een platform dat in toenemende mate in steden wordt gebruikt voor het bepalen van de waarde van ecosysteemdiensten van stadsbomen te kwantificeren. Voor dit project hebben we 28 onderzoeksplots met in totaal 573 bomen geselecteerd binnen de loofbosvakken van de Haarlemmerhout waarvan we de stamdiameter en de hoogte hebben opgemeten. Op basis van deze metingen hebben we met iTree-eco een berekening gemaakt van de CO2-opslag en CO2-vastlegging, de fijnstofafvang en de waterretentie, en deze geëxtrapoleerd voor de hele Haarlemmerhout.
Resultaten en conclusie
De 573 opgemeten bomen in de onderzoeksplots behoren tot 22 verschillende soorten (figuur 2A). Ondanks dat het bos in het verleden tweemaal volledig is gekapt en opnieuw is aangeplant is het nog steeds nog steeds een Eiken-Beukenbos op zandgrond. De lagere etages en ondergroei bestaan voornamelijk uit hulst, hazelaar, meidoorn en taxus. Volgens het beheerplan worden hulst en taxus de komende jaren deels vervangen door soorten zoals hazelaar, meidoorn, krent, Europese vogelkers en vuilboom, met als beoogd doel om de biodiversiteit te bevorderen. De stamdiameter van eik en beuk duidt op (spontane) verjonging van vooral beuk met een hoog aandeel van een kleine stamdiameter (figuur 2B). In lager aantal bevat de Haarlemmerhout uitheemse soorten als paardenkastanje, tamme kastanje, Robinia, Noorse esdoorn en laurierkers.
Figuur 2. A) Het aantal gemeten bomen per boomsoort. B) De frequentieverdeling van stamdiameters van Beuk en Eik.
De cijfers in tabel 1 betreffen inschattingen op basis van beschikbare gegevens met behulp van i-Tree eco. Voor een meer nauwkeurige berekening zou ook het boomkroonvolume moeten worden bepaald. De boomkroon is van invloed op vrijwel alle ecosysteemdiensten in de tabel. De huidige cijfers betreffen het maximale potentieel.
Tabel 1. Ecosysteemdiensten, hoeveelheden en bedragen. Totalen voor de 28 plots en geëxtrapoleerd voor de gehele Haarlemmerhout.
| Variabele | Plots | Haarlemmerhout |
| Bomen (n) | 573 | 15.702 |
| Houtvolume (m3) | 1.130 | 30.966 |
| Vervangingswaarde (euro) | 1.127.458 | 30.896.189 |
| CO2-voorraad (kilo) | 210.956 | 5.780.917 |
| CO2-voorraad (euro) | 97.107 | 2.661.070 |
| CO2-vastlegging (kilo) | 5.694 | 156.035 |
| CO2-vastlegging (euro) | 2.621 | 71.829 |
| Waterafvang (m3) | 612 | 16.782 |
| Waterafvang (euro) | 1.167 | 31.969 |
| Afvang luchtvervuiling (kg) | 190.671 | 5.225.039 |
| Afvang luchtvervuiling (euro) | 6.890 | 188.812 |
| Zuurstofproductie (kg) | 15.186 | 416.143 |
Klimaatwinst
Dit project levert geen directe klimaatwinst. Door de ecosysteemdiensten in getallen uit te drukken kunnen waarden beter worden meegewogen in besluitvorming rond beheer en beheerkosten, wat ten gunste zal komen aan het behoud en onderhoud van de Haarlemmerhout. Deze waardes uit iTree zouden in de toekomst kunnen worden vergeleken met de bestaande allometrische methoden om de potentie voor de applicatie binnen de bosbouw in te schatten.
Meer informatie
Berry van der Hoorn: berry.vanderhoorn@inholland.nl
