Omvorming: revitalisering holle dennenbossen
Wat houdt het in
In Nederland staat ca. 31.000 ha hol staand dennenbos. In dit bos is lang doorgedund waardoor de staande voorraad relatief laag is en het bos weinig productief. Ook is vaak maar weinig verjonging aanwezig. Door aanplant van klimaatadaptieve boomsoorten kan dit bos gerevitaliseerd worden. Dit houdt in dat er hoogproductieve boomsoorten geplant worden die veel koolstof opslaan in bovengrondse biomassa, maar ook strooiselverbeterende boomsoorten die zorgen voor een betere mineralenhuishouding en dus een weerbaarder en productiever bos. Voor alle soorten die geplant worden geldt dat ze klimaatbestendig zijn, wat inhoudt dat ze bijvoorbeeld droogtetolerant zijn. Wanneer de aanplant goed aanslaat, is bostracken een optie, wat een aparte maatregel is.
Bijdrage aan klimaatmitigatie
Door revitalisering kan de bijgroei in het bos flink toenemen, en daarmee dus de koolstofopslag in de biomassa. De klimaatwinst hangt sterk af van de soorten die gebruikt worden en het daarop volgende beheer. Een hol grove dennenbos waar licht gedund blijft worden, maar waar nauwelijks verjonging plaatsvindt, legt gemiddeld ongeveer 2,3 ton CO2 per jaar vast in de biomassa. Bij groepgewijze verjonging met soorten als grove den, lijsterbes en berk ligt de vastlegging op zo’n 3-5 ton CO2 per hectare per jaar. Bij een hoger aandeel douglas en beuk kan de vastlegging van groepsgewijze verjonging oplopen naar zo’n 5-7 ton CO2 per jaar. Bij een meer complete bedekking van de verjonging is de vastlegging met lichtboomsoorten zo’n 5-7 ton CO2 per jaar, oplopend tot 9-11 ton CO2 bij het gebruik van douglas en beuk.
Bijdrage aan klimaatadaptatie
De klimaatverandering stelt de weerbaarheid en veerkracht van het bos op de proef. Door weersextremen zoals droogte bomen kunnen bomen gestrest raken, wat de kans verhoogt op uitbraken van ziekten en plagen. Aanplant van verschillende boomsoorten verhoogt de diversiteit in het bosecosysteem en verhoogt daarmee de weerstand van het bos. Verder verkleint diversiteit de kans dat het gehele bos getroffen wordt door een calamiteit. Bij uitval van een bepaalde soort kunnen de andere soorten hun rol overnemen en herstelt het functioneren van het bos zich snel.
Kosten en baten
De kosten voor het revitaliseren van bos hangen sterk af van de methode. Bij kloempen (aanplant in groepen) in de pilots is gerekend met €396 per kloemp. Dit bedrag is opgebouwd uit de kosten voor de aanschaf van plantsoen (60 stuks) incl. plantkokers à €276 en de kosten voor de voorbereiding (bijv. woelen van het plantgat) à €120. Bij grotere aantallen zonder individuele plantbescherming liggen de kosten op €0,60 tot €0,70 per plant (afhankelijk van de soort) en de plantkosten op zo’n €0,66 per plant. Daarbovenop komen nog de kosten voor het eventueel uitrasteren, geraamd op zo’n €2.500 tot €3.000 per hectare.
Overige effecten
De holle dennenbossen zijn in veel gevallen monoculturen. De aanplant van meerdere boomsoorten heeft een positief effect op de biodiversiteit. Dit is niet alleen gunstig in het kader van klimaatadaptatie, maar kan ook gunstig zijn voor de vestiging van andere plant- en diersoorten. Daarnaast wordt meer variatie vaak ook gewaardeerd door de recreant.
Aandachtspunten en risico’s
Het stimuleren van verjonging door middel van aanplanten is mogelijk in zowel N.15 ‘droge bossen’ en N.16 ‘bossen met productiefunctie’. Echter geldt bij natuurtype N.15 dat de aanplant moet bijdragen aan het instandhouden van het specifieke natuurtype, wat beperkingen met zich meebrengt wat betreft de soortenkeuze. Kijk op de website van OBN Natuurkennis voor meer informatie.
