Landschap
Landschapselementen, zoals houtwallen, bomenlanen, heggen en struiken, vormen een belangrijk onderdeel van het landelijk gebied. Ze vervullen veel functies, zoals behoud van biodiversiteit, koolstofvastlegging, luchtzuivering, recreatie en cultuurhistorie. Door nieuwe landschapselementen aan te leggen en eventueel vrijkomende biomassa duurzaam te gebruiken, kan meer koolstof vastgelegd worden. Daarnaast dragen landschapselementen bij aan klimaatadaptatie, bijvoorbeeld door hun omgeving af te koelen in de zomer en water vast te houden.
Landschapselementen komen in veel verschillende vormen voor. Hieronder staan enkele voorbeelden beschreven ter inspiratie.
Bomenrij of -laan
Een bomenrij of -laan bestaat uit een of meerdere rijen bomen aan één of beide zijen van bijvoorbeeld een weg, kanaal, akkerrand of perceelsgrens. Bomenrijen en -lanen komen voor in zowel het landelijk gebied als in de stad. De bomen staan over het algemeen 5 tot 8 meter uit elkaar zodat de individuele bomen zich vrij kunnen ontwikkelen met een natuurlijke kroonvorm. Kies bij aanplant altijd meerdere boomsoorten uit voor de bomenrij of -laan, liefst minimaal drie. Als één soort dan uitvalt door een ziekte, insectenplaag of droogte, dan blijft de structuur van de rij/laan behouden. Indien de bomenrij of -laan dicht op de weg is geplant, is het aan te raden de beplanting op te snoeien.
Solitaire bomen
Solitaire bomen zijn vrijstaande bomen die zich volledig vrij kunnen ontwikkelen. Met hun brede kroon zijn solitaire bomen vaak kenmerkende elementen in het landschap.
Houtsingels en -wallen
Een houtsingel is een lijnvormig landschapselement van 4 tot maximaal 20 meter breed. Houtwallen lijken veel op houtsingels; het verschil is dat houtwallen op een opgeworpen wal staan. Beide zijn waardevolle landschappelijke afscheidingen, bijvoorbeeld tussen weilanden, en bestaan uit bomen en struiken. Plant de bomen in het midden met de struikvormers aan de randen. Kies bij de aanplant voor meerdere soorten. Als één soort dan uitvalt door een ziekte, insectenplaag of droogte, dan blijft de structuur van de houtsingel/-wal behouden.
Struweel
Struweel, ofwel struweelhaag, is een landschapselement van maximaal 5 meter breed en bestaat voornamelijk uit struiken. Struweel kan aan de rand van een bos worden aangeplant als mantelvegetatie om een natuurlijke overgang tussen het bos en omringende landschap te creëren. Ook op plekken waar openheid van het landschap, zichtlijnen of (cultuur)historie een belangrijke rol spelen, kan struweel een betere keuze zijn dan opgaand bos. Het struweel kan zowel uit lijnbeplantingen als uit vlaktegewijze beplanting bestaan.
Knip- en scheerheg
Een knip- of scheerheg is een lijnvormig landschapselement bestaande uit een aaneengesloten begroeiing van inheemse struiken. Knip- en scheerheggen bieden veel beschutting voor bijvoorbeeld kleine zoogdieren en vogels. Afhankelijk van de soort, vorm, functie en eisen die aan de heg wordt gesteld, is 2 à 3 keer per jaar een knop- of scheerbeurt nodig.
Gereedschappen
Factsheets
Bekijk de factsheets over bos, bomen en natuur! Met o.a. potentieel klimaatslimme boomsoorten en hun risico op invasiviteit, klimaatslimme maatregelen en kostenindicaties voor de aanleg van nieuw bos en landschapselementen.
Boomsoortentabel
De Boomsoortentabel geeft een overzicht van boomsoorten in het Nederlandse bos en landschap. Voor elke soort worden scores gegeven voor eigenschappen die van belang zijn bij klimaatslim bos- en natuurbeheer.
Binnenkort beschikbaar – Keuzehulp boomsoortenmenging
Waar moet je allemaal aan denken voordat je kiest welke soort je wilt toevoegen aan je bos? De Keuzehulp helpt je om de juiste vragen te stellen om te komen tot een goede afweging.
Tree Doctor
In Tree Doctor worden meer dan 400 boomziekten en -plagen beschreven. Met de unieke diagnosesleutel kom je er snel achter met welke ziekte of plaag je te maken hebt.
DendroPortaal
Het DendroPortaal volgt de groei van tientallen bomen in Nederlandse bossen en biedt hiermee inzicht in hoe bomen reageren op weersextremen, zoals droogte, en hoe ze daarvan herstellen.
Boomsoortenportaal
Via het Boomsoortenportaal kunt u als bosbeheerder of -eigenaar uw positieve én negatieve ervaringen delen over nieuwe of minder bekende boomsoorten of herkomsten.
